Urteetan pilatutako zaborra zegoen koba barruan. 70eko hamarkadako gauzak –etiketak ikusita– topatu dituzte, eta baita bota berriak ere: "Oraindik bada koba zabortegi moduan erabiltzen duenik", zioen Besaideko presidente Eñaut Iturbek. Etxeko ohiko gauzak topatu zituzten hondakinen artean: botilak, zapatak, plastiko ugari, jostailuak... Horrez gain, koba inoren beharretara egokitzeko adreiluzko horma ere bazuen altxatuta, bitan banatuz, eta hondakinez betetako gunea zigilatzeko ere erabili dute adreilua, zaborra ezkutatzeko.
Bere garaian Besaideko espeleologoek topatu zuten Zapatei koba. Aloñakoekin batera topografiatu zuten, eta mendi taldearen egungo arduradunek ikusi zutenean ze egoera tamalgarrian zegoen, auzolana antolatzea erabaki zuten; boluntarioak lortzeko deialdia egin eta Euskal Espeleologoen Elkargokoei eskatu zieten laguntza –garbiketa bat edo bi egiten dute urtean–. Arrasateko Udalak 4.000 eurorekin babestu du ekimena.
Kilometro eta erdi inguru ditu kobak, sei sarrerarekin, eta lautan topatu zuten zaborra. 45 metroko putzu bat ere badu sakonean. Garbiketa eginda, bisitarako moduan geratu dela adierazi zuten. Oharren bat jarriko ei dute agian, zenbat kilo zabor atera zuten ohartaraziz eta lekua zabortegi moduan ez ibiltzeko eskatuz.
Zaborrarentzako lekua ez izateaz gain, kobetan pilatutako hondakinek badute urarekin lotutako arriskua ere. Akuiferoetan amaitzen duen ura igarotzen baita leizeetan barrena, eta zaborrak kutsatu egin dezake gero ganaduak edo pertsonek edango duten ur hori.
Eñaut Iturberen arabera, Arrasaten beste koba batzuek ere badute garbitu beharra, Arremena edota Sara, esaterako, eta litekeena da datozen urteetan halako auzolan gehiago antolatzea.
Zapatei, lehen eta orain
