Elikagaien etorkizuneko guda martxan da

Erabiltzailearen aurpegia Amaia Agirre 2021ko urr. 24a, 00:00

Giza jarduera ia guztiak elikadura-kulturari lotuta daude, modu batera edo bestera, eta gizakien eta animalien bizitzako alderdi garrantzitsuenetako bat elikagaiak bilatzea da. Giza denbora gehiena, eta oraindik ere horrela da, horiek lortzeko, kontserbatzeko, prestatzeko eta kontsumitzeko erabili izan da beti. Baina ezin dugu ahaztu elikagaiak bilatzeak gizateria zorigaitz pentsaezinetara eraman duela. Gizakien elikaduraren historiaz hitz egitea gizateriaren historiaz hitz egitea da.

Gizateriaren hastapenetatik, taldeak edo gizarteak funtsean bi kontzeptutan oinarrituta garatu dira: ugalkortasuna eta elikadura. Jainkorik zaharrenek erakusten dute gizaki primitiboa kezkatuta zegoela espeziearen kontserbazioaz eta janariaren segurtasunaz. Elikagai-iturri fidagarriak izateko beharrak moldatu egin du kulturen portaera.

Giza historia indarkeriaz beteta dago, eta une horiek lehertu egin ziren, herri klase gehienek elite gutxiengo eta boteretsuen hegemoniari aurre egin behar izan diotelako elikatzeko. Zenbait adituk argudiatzen dute, gainera, giza gerrak berak, ehiztari-biltzaile bizitzatik nekazaritzako bizimodura igarotzearekin batera, eboluzionatu egin duela; izan ere, gero eta handiagoa den edozein populaziok agor ditzake, lehenago edo geroago, eskura dituen baliabideak.

Historikoki, jatea klase aberatsenen pribilegio bat izan da. Errealitate hori, azken hamarkadetako aurrerapenak kontuan hartuta ere, ezin da unibertsalki konpondutzat jo herrialde guztietan, ezta errenta orokorreko maila handiena duten herrialdeetako gizarte-talde guztietan ere.

Historikoki gatazka-iturri izan diren elikagaien artean, adibidez, garia eta haren irina ditugu; izan ere, milioika pertsonaren oinarrizko labore gisa, garia eta beste zereal batzuk gatazka larrien xede izan dira maiz, hornigaiak mehatxupean daudenean edo urriak direnean. Historia osoan zehar ditugu adibideak, baina, beharbada, berriena udaberri arabiarrean gertatu da. Azukrea, gatza eta espeziak nazioen arteko gatazkak eragin zituzten beste produktu batzuk dira, ekialdeko eta mendebaldeko indiarren merkataritza bideak kontrolatu nahiagatik.

Elikaduraren historiari buruzko ikerketa gehienek ondorioztatzen dute, era batera edo bestera, gosearen historia bat dela beti, duela gutxi arte historikoki –eta gaur egun oraindik ere munduko eremu askotan– elikagai nahikoak erregulartasunez eskuratzeko zailtasunegatik.

Eta egoera horrek etorkizunean okerrera egingo duela aurreikusten da; izan ere, baliteke lurra, ura eta energia nahikorik ez egotea 2050ean Lurra partekatzeko proiektatzen diren 9.000 milioi pertsonei eusteko.

Fred Davies zientzialariak adierazi duenez, hamarkada batzuk barru, elikagai eskasiak gatazka globalera eraman dezake gizatasuna. Elikadura-kontuak gaur egungo energia kontuak bezain desorekatzaileak izan litezke politikoki 2050erako.

Hipotetikoki, nekazaritzaren aurrerapenen ondoren, janari ugari zegoen eta gosea murriztu egin zen eskualde askotan. Daviesen arabera, bioteknologia, hazkuntzaren hobekuntza eta hazkuntza-tekniken aurrerapenak ez dira gai izango gero eta handiagoa den giza populazioaren erritmoari eusteko. Nekazaritza-ekoizpena teknologiaren bidez handitu badaiteke ere, baliteke berrikuntzak ez iristea nekazari txikiengana, laguntza gehien behar duten pertsona horiengana, inanizioa saihesteko.

Beste behin ere, munduko elikadura-sistema ekoizpenaren gehienezko mugara hurbiltzen ari da, baina, oraingoan, baliteke teknologia erronkaren mailan ez egotea. NBEren azterketen arabera, azken 60 urteetako barne-gatazka armatuen %40 baino gehiago baliabide naturalekin lotuta daude.

Hazkunde demografikoaz gain, beste joera batzuk, hala nola klima-aldaketa, kontsumoaren igoera eta ingurumenaren degradazioak, presio jasanezina jartzen ari dira baliabide natural askoren eskuragarritasunean. Klima-aldaketaren eraginak eskualde guztietan gora egingo duenez, gatazka-arriskuak hazten jarraituko du.

NBEko idazkari nagusiak adierazi zuen hainbat bitarteko eta tresna daudela gatazken arriskua murrizten laguntzeko, eta hori egiteko bost modu aipatu zituen: baliabideak arautzea, partekatzea, bitartekaritzara jotzea lurraren eskubidea bermatzeko eta emakumea ahalduntzea. Baina jendea pobreziatik ateratzeko eta etorkizuneko elikagaien gerrak saihesteko arma nagusienetakoa etorkizuneko aberatsek baliabide asko kontsumitzen dituzten elikagaien kopuru bera ez eskatzea izango da; beraz, hasi gaitezen, lagunok.

ALBISTEAK ESKUKO TELEFONOAN

Debagoieneko albiste nabarmenenak eta azken ordukoak Whatsapp edo Telegram bidez jaso gura dituzu? Harpidetu zaitez doan!

WHATSAPP: Bidali ALTA 688 69 00 07 telefono zenbakira –Whatsapp bidez–.

TELEGRAM: Batu zaitez @GoienaAlbisteak kanalera.

ASTEBURUETAKO BULETINA

Zure posta elektronikoan asteburuko albiste nabarmenekin osatutako mezua jasoko duzu. Harpidetu zaitez debalde hemen.


Harpidetza aukera guztiak