Proteinen ordezko iturrien artean hauek nabarmendu nituen: ohiko landareetatik ateratako proteinak; proteinetan aberatsak diren landare-iturri ez-konbentzionalak; intsektuak; mikroalgak; mikroproteinak; haragi landua; eta azpiproduktuen balorizaziotik ateratako proteinak.
Ordezko iturriak osasungarriak dira: proteina-iturri ona dira eta, gainera, gure osasunerako onuragarriak diren beste mantenugai batzuk izan ditzakete, hala nola bitaminak, mineralak eta zuntza. Baina eskariak gora egin ahala, zientzialariak eta enpresariak proteina osasungarriagoak eta merkeagoak ikertzen eta garatzen ari dira, elikagaien hornidura jasangarriagoa lortzeko.
Merkatuan oraindik ere eskuragarritasun mugatua dago, eta gehienak elikagaietarako osagaiak dira – irinak, hautsa barra energetikoetan...–, edo haragiz egindako produktuen imitazioak. Uste dugu kontsumitzailearen beharrek eskaria bultzatuko dutela, proteina alternatiboen eskuragarritasuna handitu dadin hurrengo urteetan.
Kontsumitzaileengandik gertu, kostu txikiko eta kalitate handiko proteinak eraginkortasunez ekoizteko gaitasunak ere elikagaien segurtasun handiagoa ekarriko du –emandako elikagaien hornidura–, eta horrek ordezko proteinen prestutasuna eta eskuragarritasuna ematen du.
Komunikazioa, gardentasuna eta segurtasuna. Komunikazioa eta gardentasuna oso garrantzitsuak dira elikagaien industriak kontsumitzaileen konfiantza lor dezan. Kontsumitzaileak informazioa eskatzen du haren nutrizio-osaerari, jatorriari, ekoizpen-prozesuei eta erabilitako osagai proteikoen ingurumen-inpaktuari buruz; hau da, etiketa argi eta garbiak nahi ditu, eta hori oso garrantzitsua da ordezko proteinen garapenean eta merkaturatzean aurrera egiteko.
Ordezko proteinak seguruak dira Europako Batasunean (EB) merkaturatzen direnean. Ordezko proteina bakoitzak EBren segurtasun-araudi zorrotza bete behar du merkaturatu aurretik. Elikagai berriei buruzko erregelamenduak zeregin garrantzitsua du gai horri dagokionez; batez ere, EBn. Gainera, landare-proteinetatik eta beste proteina alternatibo batzuetatik eratorritako osagaiak oso desberdinak dira jatorrian, ekoizpenean eta formulazioan, eta onespena lortzea ez da prozesu erraza: produkzio-urrats guztien deskribapen zehatza egin behar da. Proteina berrientzat kalitatea kantitatea bezain garrantzitsua da.
Jendeak laborategian egindako proteina horiek edo intsektuak kontsumitu nahiko ditu?
Oso dilema interesgarria da. Europan eta Ameriketako Estatu Batuetan gero eta pertsona gehiagok baloratzen dituzte produktu naturalak eta ekologikoak. Eta ordaindu egin ditzakete. Baina munduko biztanle gehienek ez dute hori egiteko aukerarik. Merkatuan dauden eta ekonomikoak diren produktuak baino ezin dituzte eskuratu.
Egin behar dugun galdera garrantzitsua da ea benetan aukerarik badagoen eta zein aukeraren alde egin behar dugun. Aberatsek bakarrik jan ahal izango dituzte produktu horiek, eurek bakarrik ordaindu ahal izango dituztelako?
Proteinen kontsumo alternatiboarekiko pertzepzioak eta motibazioak desberdinak dira herrialdearen eta kulturaren arabera. Hala ere, badirudi adostuta dagoela proteina alternatiboek osasungarriak, eskuragarriak eta erabilgarriak izan behar dutela. Adituekin izandako eztabaidetatik eta inkesten emaitzetatik ondoriozta daiteke ikerketa eta garapen ahalegin asko egin behar direla oraindik, bai dauden proteinetan oinarritutako produktu alternatiboak hobetzeko, bai kontsumitzailearen onarpena handitzeko.