Gerran erbesteratuak izan ziren umeei omenaldia egiteko guztia gertu

Larraitz Zeberio Lekuona 2021ko api. 16a, 10:00

Omenaldia iragartzeko agerraldia, martxoaren 23an, Espaloian.

Pandemia dela-eta herriz herri egingo dituzte omenaldi ekitaldiak. Elgetakoan, Antzuolako zein Elgetako haur erbesteratuak izango dituzte gogoan, eta herrikideen artean Pilar Gorrotxategi Basauri eta Jose Luis Arantzeta Arregi omenduko dituzte. Apirilaren 24an izango da, 12:00etan, Espaloian.

Seinalatuak dira Elgetan apirilaren 20tik 24rako egunak. Iazko ekitaldiak atzeratu beharra izan zen pandemia egoeragatik, baina, neurri bereziak hartuta bada ere, aurten horiekin aurrera egitea erabaki dute Intxorta 1937 kultur elkarteak eta Elgetako Udalak.

Elgetako ekitaldia apirilaren 24an izango da, 12:00etan, Espaloian. Bertan, Elgetako zein Antzuolako haur erbesteratuak izango dituzte gogoan, eta, elgetarrei dagokienez, Pilar Gorrotxategi Basauri eta Jose Luis Arantzeta Arregi izango dituzte gogoan. Antzuolako Rosa eta Azucena Ortiz de Lejarazuk ere jasoko dute omenaldia.

Ez da ekitaldi luzea izango. Udal ordezkariek zein Intxorta 1937 kultur taldeko kideek hitza hartu ostean, ikus-entzunezko labur bat izango da ikusgai, non jasotzen diren erbesteratuak izan ziren askotariko protagonistei asteotan grabatutako pasarteak. Aurreskua eskainiko zaie omenduei, eta Iñigo Arregiren Egiaren iturria oroigarria jasoko dute. Jose Luis Arantzeta 2009an hil zen, eta senitartekoek jasoko dute. Pilar Gorrotxategi, berriz, 2013an hil zen, eta Hendaian bizi den semea zen oroigarria jasotzekoa. Muga itxita egonik, ordea, ezingo da etorri, eta asmoa da oroigarria Hendaiara eramatea, horretarako aukera dagoenean.

Leku mugatua izango da Espaloian, eta gonbidapena beharko da bertaratzeko.

Ikerketa lanak, aurrera

Artxibo historikoetan ikertzen jarraitzen dute Intxorta 1937 kultur elkarteko kideek. Asteon izan da ordezkaritza bat Alcala de Henaresekoan, esaterako. "Ziurrenik identifikatuta ez dauzkagun gerrako ume gehiago egongo dira", azaldu du Villak. Horregatik, laguntza eskatu dute inork halako kasurik ezagutuz gero harremanetan jarri eta jakitera emateko.

Omenduko dituzten bi elgetarrak

PILAR GORROTXATEGI BASAURI (1922-2013)

Frantziako eremu militar batean, gosea eta miseria

Elgetarrak 14 urte zituen gerra hasi zenean. 1936ko ekainean Bilbora egin zuen ihes amarekin. Gazteagoak ziren bi ahizpa –Luisa (13 urte) eta Julia (10 urte)– Angiozarren gelditu ziren. Santurtzin Habana ontzian itsasoratu eta Arroxelara iritsitakoan, eremu militar batera bideratu zituzten ama-alabak. Armadako zaldiak zaintzeko zen Selles-Sur-Cher-eko eremu militarrera bideratu zituzten. Gosea pasa zuten. Ama inguruko baserritarrendako jostun lanetan ibili zen. Mahats bilketan ere ibili ziren biak. Ez zuten familiarekin komunikaziorik. Nahikoa diru lortutakoan elkartu ziren Aurignac-en zeuden bi neba nagusiagoekin, Jesus eta Juan. Gerra amaieran, Hendaian elkartu zen familia, eta bertan bizilekua hartu zuen.

JOSE LUIS ARANTZETA ARREGI (1925-2009)

'Lurdes Euzko Aur-Etxean bi urtez

Goiz gelditu zen umezurtz elgetarra, eta Urrojolaegi Zahar baserrian hartu zuten, baina gerra heldu zen 12 urte zituela. Habana ontzian ebakuatu zuten, 1936ko maiatzaren 6an. Arroxelara iritsi, eta euskal errefuxiatuei laguntzeko Manuel Intxaustik eta Ana Larraurik sortutako Lurdes Euzko Aur-Etxean hartu zuten. Udaleku modukoak ziren, zerbitzu ugarirekin eta hezkuntza eskaintzarekin. Gustura egon zen bertan elgetarra. Hala dio Ahotsak.eus egitasmorako grabatuta utzitako testigantzetan. Egonaldi zoriontsua bezain aberasgarria izan zela zuen gogoan. Bi urtez Elgetatik kanpora egon ostean udalekuak itxi egin zituzten eta Urrojoalegi baserrira itzuli zen Jose Luis. Egoera latza aurkitu zuen Elgetan baina El Modelo altzari fabrikan lanean hasi eta bideratu zuen bizimodua. Ezkondu eta bi seme-alaba izan zituen.