Gertutik landu dute Soilik bai da bai Legea Maider Galardik (Lasarte, 1995) eta Sara Arrutik (Lasarte, 1996), eta eguaztenean horri buruzko hitzaldia egin zuten Bergaran, Jabekuntza Eskolak antolatuta.
Zer nabarmenduko zenuke legearen onarpenak ekarri duen zarata mediatikotik?
Maider Galardi: Uste dut bigako daudela, ez da ez paradigmatik bai da bai paradigmara aldatzeak dakarrelako pentsamenduan ere aldaketa bat, eta onespena ere erdigunean jartzen duelako. Uste dut hori gizarteratzea konplikatua eta batzuendako beharrezkoa izan dela. Bestetik, bazegoen Espainiako Berdintasun Ministerioaren aurkako zauri bat irekita. Orduan, horrek egin du iritzi publikoa errotzea legearen aurka. Esango nuke ez datorrela ezerezetik ika-mika, baizik eta ulertu behar ditugu beste hainbat gertakari.
Legea onuragarria da ala ez?
Sara Arruti: Nire ustez, legea txalogarria da. Kontuan hartu behar dugu asko hitz egiten dugula Soilik bai da bai-z, baina haren izen ofiziala da Sexu Askatasuna Erabat Bermatzeko Legea. Erabat horrek zehazten du legeak izaera bateratua duela. Legea integrala da, 1/2004ko genero indarkeriaren aurkako izaera bera du. Sexu indarkeriaren aurkako tresna bateratua da. Alde horretatik, sexu indarkeriaren kontrako erantzunak banatzen du botere publiko guztien parte-hartzea eta erantzukizuna, eta ez botere judizialarena bakarrik.
Abusua eraso bezala tipifikatzen da; ze aldaketa dakar?
S.A.: Sexu eraso eta sexu abusu delituak batzeak eragin du zigor tartea zabaltzea edo handitu behar izatea eta ekarri du gutxieneko zigorrak jaistea. Horregatik, erasotzaile batzuek zigor kodean oinarrituta, zehazki, 2.2 artikuluan jasotzen den printzipio batean, errebisioak eskatu dituzte. Legearen interpretazioaren gaineko arazo bat egon da. Ikusi dugu Errioxako eta Nafarroako zenbait auzitegik errebisioak ezeztatu egin dituztela eta, aldi berean, beste auzitegi askok onartu egin dituztela. Orduan, legeak bere baitan duen akats bat baino gehiago, legearen interpretazioari buruzko arazo bat da.
Itzalean geratu diren eta ezagutu beharreko puntu asko ditu legeak.
M.G.: Batez ere, mugimendu feministatik etorri den eskaera da, sanferminetako talde-bortxaketaren ondorioz. Abusu bezala tipifikatu zen ez zegoelako epaitutako irudietan ezezko esplizitu bat erasoa jasan zuen emakumearen aldetik. Horrek ebatzi zuen abusua izango zela eta ez erasoa. Beraz, mugimendu feminista kalera atera zen eta argi adierazi zuen ez zela abusua, baizik eta erasoa izan zela; horretarako, aldatu egin behar zela legedia. Jomugan jarri zen sistema judiziala, eta horren ondorioz iritsi da legea tipifikatzera.
Kartzela zigorrez harago, ze beste zigor gehitu dituzte legean?
S.A.: Erasotzaile batek kartzelan ez dakit zenbat urte egonda eta ez badu sexu heziketa egokirik jasotzen... zer lortzen dugu horrekin?
M.G.: Gehitu nahiko nuke ze iruditegi daukagun erasotzaileari dagokionez. Orain ez zaigu burutik pasa ere egiten eduki ditugun bost bikotekideetako zenbatek bortxatu gaituzten, esate baterako; edo parranda giroan mozkortutako lagun batek ukituak egin dizkigun gure onespenik gabe. Orain erasoak dira, eta kontua da horiek zigorra ezartzea baino inportanteagoa dela hori izendatzea. Ez diot ondorioak eduki behar ez dituenik, baina kontua da begirada feminista eta antipunitibistatik izendapenak, aitortzak eta erreparaziorako bideak bestelakoak izan daitezkeela.
Polemikak polemika, mugimendu feministaren zatiketa handitu egin du auzi horrek?
M.G.: Uste dut badirudiela horrek jarri duela eztabaida antipunitibista bat, baina Euskal Herrian bada denbora bat proposamen antipunibistak gertatu direnak eta beste era bateko justizia baten aldeko apustua egin dela. Euskal Herrian bagatoz sentsibilitate horretatik.
S.A.: Nik uste dut Podemosen eta Mas Paisen talka legeak jasan duela. Maiderrek esan duenari lotuta, faltan igartzen dut legean justizia errestauratiboa aipatzea. Ematen du gatazka horiek beti judizializatu egin behar direla, eta beste bide asko daude justizia errestauratiboa- ren baitan gatazkak konpontzeko feministagoak direnak.
Ze ahulgune ditu legeak?
S.A.: Nire ustez, ez ditu emakume guztien eskubideak babesten. Emakume etorkinak bigarren mailako biktimatzat tratatzen ditu legeak; sexu langileak ere bai. Are gehiago, kriminalizatu egiten dira legearekin. Bestalde, esango nuke onespenaren definizioa eztabaidagarria dela.
Sistema judiziala patriarkala da; zein neurri proposatuko zenituzkete genero ikuspegia aintzat hartzen duen botere judizial baterantz egiteko?
S.A.: Baditugu magistratu matxistak, hori ukaezina da, baina Soilik bai da bai Legearekin aurrerapauso handia ematen dela iruditzen zait; biktimari egiten zaizkion galdeketetan argi adierazten da ezin zaizkiola galdera estereotipatu edo birbiktimizatzaileak egin biktimari. Oso garrantzitsua iruditzen zait.