Zelan jakin zenuten Gipuzkoako Diputazioa ari zela salaketa aurkezteko asmotan?
Duela pare bat hilabete Diputazioak aditzera eman zigun Frankismoaren krimenen aurkako kereila kriminala aurkezteko aukerak aztertzen zebiltzala eta Aranzadi Zientzia Elkarteak egindako ikerketak jasotako 979 kasuen artean, gure amandre Florencia Olazagoitia Zeziaga zegoela. Armak tartean ez zituzten kasu bi aukeratu zituzten, kereilak aurrera egiteko aukera handiago izateko. Indarrez desagerrarazitako kasu garbia zen.
Ze sentitu zenuten?
Isiltasuna, ikara... Esan ziguten herri akusazioa egiteko, kereila partikularra ere egitea komeni zela. Planteamendu serioa iruditu zitzaigun, erakunde publikoen babesarekin. Gertatutakoa kontatzen ez bada, berriro gerta daiteke. Salaketa jarriko dute Donostiako epaitegian eta nahiko genuke lortzea epaitegi batek esatea zer gertatu zen; egia ofiziala. Konplikatua da...
Urte asko izan dira isilean.
82 urte. Zergatik ez lehenago kontatu? Beldurrarengatik, lotsarengatik… Gure aitak, Eduardok, ez zuen ezer jakin gura. 85 urterekin hil zen. Amama eroan zutenean, harekin batera zen, 10 urte zituen, eta frontera eroan zuten erreketeek.
Zer gertatu zitzaion amandreari?
Atxilotu zutenean, familiakoa zen Udalako baserrian behera zetorren esnearekin, Resusta kalean zuten denda zabaldu eta saltzeko. Lehengusinarekin eta gure aitarekin batera zetorren. 40 urte zituen. Bi seme eta alaba bat zituen, txikiak hirurak… eta haurdun zen, bost hilabeteko. Uste dugu guardia zibilek atxilotu zutela, Kondekuan, eta Oiartzunen fusilatu zutela. Gorpua zehazki non den ez dakigu.
Politikoki nabarmendu egin zen?
Sozialista zen. Baina, dirudienez, frankisten aurka borrokatzen hiru anaia eta lehengusu bi zituelako fusilatu zuten. Lehengusu bat, gainera, Dragoien batailoiko komandantea zen. Eta, antza, Llamas komandante faxistak esana zuen "marxista zitalen familiarrak erail beharra" zegoela. Hitza bete egin zuen.