Duela ez urte asko, Tolosako lehiaketara Japoniako abesbatzak iristen zirenean, atentzioa ematen zuten "kontzertuen aurreko eta ondorengo lekualdaketetan maskarak diziplinaz erabiltzeagatik", egunkariek duela hamar urte pasatxo kontatzen zuten bezala.
Gogoan dut Japonian oinezko gehienek kolore argiko ospitale-maskarak erabiltzen zituztela, baina deigarria egiten zitzaigun batez ere gazteek maskara beltza eramatea, eta horrek itxura kezkagarri samarra ematen zien. Nork pentsatuko zuen kaka-urtearen ondoren maskara nahitaezko osagarri bihurtuko zela etxetik irteteko, eta, gainera, kolore beltza izango zela erabilienetako bat.
Musika klasikoko ekitaldietara joaten garenok orain arte erabat ezezaguna izan den fenomenoa ikusi dugu: kontzertuetan eztulak eta karraspeoak erabat desagertu dira. Orain arte, kontzertu guztietan beharrezkoa zen soinu-osagai bat eztulak eta karraspeoak izaten ziren etenaldietan. ABAOren (Asociacion Bilbaina de Amigos de la Opera) funtzioei buruzko kronikak idazten ari zen musika-kritikari zorrotz samar batek ATAO deitzen zion publikoari (Asociacion de Tosedores Amigos de la Opera), besaulki-patioko "kontzertu paraleloa" batzuetan oso gogaikarria izaten zelako.
Bai ingurune horietan, bai beste edozein eremutan, jada ez da egokitzat jotzen eztul edo doministiku egitea, turistok Japonia bisitatzen genuenean ikusten genuen bezala. Han beste arau exotiko bat dute, oso heziketa txarrekotzat jotzen baita garraio publikoan telefonoz hitz egitea. Uste dut kostako litzatekeela ohitura hori honaino ekartzea.