Foru Erregimenean udalerriak Herriaren benetako ordezkariak izan ziren, gizarte tradizionalaren berezko gai publikoak kudeatzen zituztenak. Eta Batzar Nagusiak, euskal lurralde bakoitzeko organo gorena izaki, hiribildu eta herrietako ordezkariek osatzen zituzten, zegozkien erabakiak hartzeko.
Egun hartako aldarria manifestu historiko bat da, Franco hil berri zelako eta frankismo betean ospatu zelako, eta oraingo egoerak dei bat egitera behartzen gaitu. Oroitzapen eguna ez ezik, ekintzarako konpromisoa ere izan zen hura.
Euskal Herria nazio bat dela defendatzeko borrokan jarraitzen dugu, eta, beraz, horrela aintzat hartu eta errespetatu egin behar da. Herriek nazioarteko elkartasunaren barruan beren burua antolatzeko eskubidea dutelako.
Euskal Herrian elkarbizitza ezinezkoa izango da sakoneko arazo politiko bat dagoela onartzen ez bada, sufrimendu handiko aurrez aurreko borroka bat ekarri duena. Eta horrek eskatuko du elkarrizketa eta euskal herritarrek askatasunez adierazitako borondatea errespetatzea; hau da, autodeterminazio-eskubidea.
Borroka hori udalerrietan finkatu beharko da, haiek baitira autonomiaren eta demokraziaren euskarri. Haiek dira beren ekimen eta proiektuetan herritarrengandik hurbilen daudenak, demokrazia baten oinarria baita.
Hala ere, Espainiako eta Frantziako gobernuek euskal udalerriak menderatzen jarraitzen dute. Eta egoera hori, Estatu iraunkor eta historiko horiekin, areagotu egin da gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoko Gobernuaren azken erabaki eta asmoekin.
Garai hauetan, udalerrien autonomiari larriki eragiten dioten erabakiak hartzen ari dira. Eta gobernu-alderdiak (EAJ eta PSE) dira gure lurraldetik udal-eskumenak inbaditzen dituztenak. Beste behin ere, eta barrutik, udalen foru-eskubideak urratu eta menderatu egiten dira.
Egungo botere autonomikoa interes publiko goreneko proiektuak legez inposatzen saiatzen ari da, alde bakarretik eta udalerriei galdetu gabe. Eta okerrena da euskal alderdi politiko gehienetako ordezkari askok utzikeria egiten dietela beren eskumenei.
Ingurumen Administrazioari buruzko legea onartuta dago, ingurumen-hondamendiak areagotuko dituena –AHTa, erraustegiak, fracking-a…–. Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legearen aurreproiektua osagarria izango da. Eta biak sustatu ahal izango ditu ekimen publikoak zein pribatuak.
Lurraldearen Antolamendurako Legea izango da ondorengoa, hirigintzako udal-eskumen garrantzitsuak murriztuko dituena.
Azken batean, herri honetako oreka instituzionala hausten ari da, eta udal-eskumenak murriztu. Udalerrien foru-eskubideak berriro aldarrikatzeko unea da, ez hainbeste iraganeko historia bat bezala, baizik eta udal-autonomiaren oinordetza subirano eta demokratikoa delako.
----------
Jose Luis Elkoro
Bergarako alkate ohia eta Alkateen Mugimenduko kidea
Bergara