Kalea ez da espazio publikoa, administratiboa baizik, eta murrizketa urbanistiko, estatal eta polizialek arautzen dute.
Arau horietako bat, zalantzarik gabe, herriak ikur eta eskultura kolonizatzailez betetzea da. Horrela, eskultura horiek narratiba kultural dominantea eraikitzen dute, eta herria goitik behera bustitzen du kolonoaren kontakizun ustez epikoak. Diskurtso horrekin blaituta, eskulturak estetizatu eta naturalizatzen ditugu, askok Bergarako frontoia monolito gabe imajinatu ezin duten gisan. Naturalizazio horrekin, harrizko eta metalezko forma horiek dakarten biolentzia kognitiboa antzemateari uzten diogu.
Guztiz busti gaitu zapaltzailearen narratibak edo garaiz gabiltza aterki dekoloniala irekitzeko? Noiz arte itxaron behar dugu eskultura kolonial guztiak eraitsi eta debaldeko min hau proiektatzeari uzteko? Hori konpondu bitartean, norbaitekin zita monolitoan lotu eta pote bat hartzera Domingo Irala konkistatzailearen kalera joaten den gizarte konplizea izango gara.
