Laborda anaien hornigaiak
Domingo eta Guillermo Laborda Kanbo-tik mugitu ziren Antzuolara XIX. mendean. Antzuolako larru-ontzaile ziren Laborda anaiak eta Lehen Karlistaldia amaitzean 4.000 zapata pare baino gehiago eta 350 kartutxera inguru izan zituzten euren esku artean. Hasiera batean egoerak susmoak piztu zituen arren, gerora argitu zenez, hornigai militar horiek legearen barruan zeuden. Domingok berak Gipuzkoako Foru Aldundiari jakinarazi zion izakin horien berri, matxinoentzat erabilgarriak izan zitezkeelakoan, baina Aldundiak ez zuen inolako erabakirik hartu, ezta erantzunik eman ere.
Merkataritza asmoak eta zailtasunak
Artisau hauen asmoa zapata partida hori Gasteizera eramatea zen, han saldu ahal izateko. Bitartean, militarrek herriz herri armada jantziak biltzeko agindua zabaldu zutenean, Labordatarrek agintarien aurrean aurkeztu zituzten beren izakinak. Gerraosteko testuinguru nahasian, larru-ontzaileen jarduera susmagarria izan zitekeen, nahiz eta haien lana erabat beharrezkoa izan karlisten zein liberalen armadak hornitzeko. Izan ere, soldaduen oinetakoak funtsezkoak ziren gerran: oinak zaintzea eta lubaki oinei aurre egitea bezain garrantzitsua zen estrategia edota armamentua lantzea, bereziki mendiz betetako euskal lurretan borrokan.
Kasuaren ebazpena
Azkenean, Bergarako komandante militarrak agindutako ikerketaren ondoren, frogatu zen Labordatarrek ez zutela legez kanpoko hornigairik gordetzen, eta zapata horiek legitimoki zituztela salerosketarako. Antzuolako larru-ontzaileen kasu honek erakusten digu zein konplexua zen merkataritza-jarduera gerraondoko Euskal Herrian. Agintari zibil eta militarren arteko komunikazio faltak eta garai nahasian zuhurtziaz jokatzeko beharrak, maiz, susmo eta zalantza giroa sortzen zuten artisauen jardueran.
Gaur egun, Laborda anaien lanbidea eta beraien antzeko artisauen ekarpena aintzat hartzea ezinbestekoa da, euskal industriaren oinarriak finkatu baitzituzten, beren ezagutza teknikoa eta tradizioa ondorengoei helaraziz. Eta familia karlista izandako hura, beste askok bezala pixkanaka-pixkanaka merkataritzak sistema liberalak eskaintzen zizkien onurez baliatzen joan ziren. Bizitzaren kontuak, "necessitas vivendi".
