Santa Ylia gurtzen zen Sandailin, ez dakigu zein Santa den hau. Martin Mendizabalek Santa Julia izango zela idatzi zuen, aurrerakoa izatea ere baliteke, hor dago Ivulia, Foruako Jainkosa zeltiarra. Izenak antzekoak dira, Ilia eta Ivulia, eta urari gurtza ere bai.
Oñatin, Araotz auzoan dago Sandaili, Arrikrutzeko kobetatik kilometro bat ingurura. Sandailiko kobak. Garai baten San Elias izena ere erabili izan da. Nik uste dut kristautasunaren aurreko arrastoak kentzea gura izan zituela izena ere aldatuaz.
Sandaili eguna San Juan (ekainaren 24a) ondorengo hurrengo domekan ospatzen zen eta ez San Elias egunean (ustailaren 20a). Bazkari eder bat egiten zen eta bertan prestatzen zen bazkaria.
Entzuna da ugalketa arazoak zituztenak joaten zirela bertako askako uretan igurtzera. Gure garaian araoztarrik joaten ez nuen ikusi, isilik joango ziren? Errogatibak bai, derrigor egin behar izaten zituzten, araoztar zaharrak haserretu egiten ziren eta bestela.
