Dekolonizatu Bergara historia ofiziala eta sinbologia berrikusteko interesa duen taldea da. Atzoko elkarretaratzean azaldu zuten moduan, lehenengo ekintza San Martinetan egin zuten Tanborrada bai, estanpa zertarako? esaldiarekin. "Galdera horrekin txinparta bat piztu nahi izan genuen San Martin Agirreren gurutziltzatzea irudikatzen duen errekreazioaren inguruan. Izan ere, gure ustez, antzezpen horrek erlijio nagusitasun bat bultzatzen du beste erlijiotasun eta espiritualtasun ez-kristauen gainetik".
Eta, bigarren ekintza atzo egin zuten, urriaren 12an. "Dekolonizatu Bergarak bat egiten du hegoaldeko herri globalen, migratuen eta arrazializatuen kolektiboen ahots kritikoekin. Zera esaterako, urriaren 12an ez dagoela ezer ospatzeko".
Eta, deialdia Fraiskozuri plazan egin izana ez zen kasualitatea izan, Domigo Martinez de Iralaren omenez dagoen monolitoaren bueltan batu zirelako, eta monolitoa bera plastikoz inguratu zutelako. "Deialdia monolito honen inguruan egin dugu hegoaldeko herriekiko botere eta dominazio harremanak sostengatzen eta irudikatzen dituelako".
Bada, Domingo Martinez de Irala nor izan zen eta hark egin zituenak salatu ondoren, herriko historia eta sinbologia errepasatu beharko litzatekeela aldarrikatu zuten. Eta horrekin batera, zera gaineratu. "Ezin ahaztu azken hamarkadetan Israelen partetik zapalketa eta kolonizazio larria sufritzen ari den Palestinako herria, eta azken egunotan, munduak beste aldera begiratzen duen bitartean, ikusle soil gisa ikusten ari garen genozidioa. Badakigu historiaren narratibak aldatzeko denbora behar dela, baina egia da ezer ez dela aldatuko martxan jartzen ez bagara".
