Hori guztia zuritzeko, ehiztariek gezur batzuk esaten dituzte; ehiztariak desagertutako predatzaile bihurtu direla. Argudio hori guztiz faltsua da, predatzaileek gaixoak, ahulenak, zaharrenak ehizatzen dituztelako, eta teknika horrekin hautespen naturala izendatzen dena lortzen da eta gehienetan indartsuenak bizirik geratzen dira. Armekin ez da horrela gertatzen, urrutitik tiroak botatzen dituztelako, eta ez da ikusten ahulak, gaixoak diren ala ez. Gaur egungo ehiztariek trofeoak, garaikurrak, bilatzen dituzte, eta ez janaria, Hego Amerikako indioek egiten duten bezala.
Lehen munduko ehiza ez da oreka naturalaren sinonimoa. Nolako pertsona izango ote da poza sentitu dezakeena ehizaki bat hil eta gero? Ikuspuntu moraletik onartu ezina da izaki bizidun bat hiltzea eta aldi berean poza sentitzea. Piztiek sentimendu hori ez daukate; gizakiok, ordea, bai, normala da planeta pikutara bidaltzea.
"Ehiza ondare kulturala da". Oso nabarmena da erailketa ez dela kultura, eta esaldi horrek gezur hori erabiltzen duenari buruz asko esaten du.
Garbi dago gaur egun Euskadin arazo larri bat gertatzen ari dela, onartu behar dugu kate trofikoa apurtuta dagoela, eta gizakiok gara errudunak, apurketaren ondorioz oreka naturala hondatuta dago predatzaileak erail ditugulako. Horrexegatik, animalia batzuk, basurdeak eta orkatzak, ugaldu egin dira, jakina, pinudietan ezin direnez elikatu; beraz, zer egin behar dute? Larreetara, ortuetara, joaten dira. Ze espero dugu, ba? Basurdeek kalteak sortzen dituzte, inork ez du esaten kontrakoa, baina jakin behar dugu ehizarekin ez dugula konpontzen arazoa. Nekazariak kexatzen dira, eta ehiztariak pozez zoratzen daude.
Oso nabarmena da basurdeak eta orkatzak ugaritu egin direla; beraz, kalteak sortzen dituztenak ere bai. Baina oso arraroa da azken 20 urteetan gertatzen dena: 2000. urtetik 2010. urte arte, urtero 115 kexa bakarrik egin zituzten, baina 2012. urtetik gorakada handia gertatu zen, bider bi edo bider hiru. 80ko hamarkadan, basurdeen agerpena oso txikia zen.
Desoreka hau ez da gertatzen Euskadin bakarrik, estatuan ere gertatzen da, eta adibide bezala datu hauek eman nahi ditut: 80ko hamarkadan, urtero 30.000 basurde ehizatzen ziren, 2016. urtean 300.000. Zer gertatu da? Aipatutako kate trofikoa estatuan ere apurtuta dagoela. Predatzaileak gero eta gutxiago daude, eta oso nabarmena da otsoen eta hartzen egoera; adibidez, 2019ko azaroan, Araban otso bikote bat geratu zen. Gaur egun, otso bat besterik ez dago, eta politikarientzat pisu handiagoa daukate otsoen aurkako 55 kexak, otsoen aldeko 1.000k baino. Garbi dago alternatiba ez dagoela eskopetetan, baizik eta oreka naturala berreskuratzean, eta ziur gaude posible dela.
Bestalde, basurdeak ehizatzeko baimena martxoaren 31ra arte luzatzea onartezina da, emeak haurdun daudelako, eta beste espezie batzuek habia egiten dihardute, hazten, edo bero garaian daude: harrapariak, oihaneko ugaztunak, etab.
Beste aldetik, aipatu behar dut ehizak ez duela errespetatzen beste herritar batzuen eskubidea, uxaldiak antolatzen dituzten bakoitzean mendizaleen naturan gozatzeko aukera murrizten dute; adibidez, otsailaren 9an Udala inguruan gertatu zen bezala, mendizaleek bat-batean zuhaitz artean eskopetero batzuekin topo egin zuten, bidetik eta errepidetik metro gutxira (argazkietan ikus daitekeen bezala), beldurra eta segurtasunik eza sortuz.
Bukatzeko, uste dut arazo honen soluzioa ez dagoela basurdeak hiltzean; bai, ordea, egon daiteke mahai ireki bat. Mahai horretan politikariek, biologoek, nekazariek parte har dezakete erabaki zientifikoak har ditzaten, eta ez moralak. Dena dela, ehiztariek parte hartzea eskatuz gero, uste dut ekologistak ere egon beharko liratekeela.
----------
Piter Encinas
Arrasate
