Begiratu azkar batean, aurrezte sistema tradizionaltzat geneuzkanak, hala pentsio publikoak –ordezkatze tasa txikiagatik– nola etxebizitza –prezio altuak eta soldata arrakala direla eta–, ez daude egoera baikorrenean eta inflazioak %2-3-ko tendentziarekin jarraituko duela dirudi.
Bada nolabaiteko bultzada bat inbertitzera: bankura joz gero, gordailuek nahikoa ematen ez dutela eta inbertsio-plana edo bonuak aurkeztuko dizkizute. Gobernuak BGAE edo pentsio-plan pribatu bat kontratatzera animatuko zaitu errenta-aitorpeneko hobari mamitsuarekin. Baina plan horien atzean merkatua dago eta zure dirua zein helburutara doan jakitea ez da erraza. Aukeraren batzuk badira –ez gehiegi– nolabaiteko ingurumen edo gizarte-ezaugarriekiko jasagarritasuna bermatzen dutenak, baina oso gutxitan funtsaren %50ean baino gehiago eta gainditzen dutenean kudeaketa-komisioak jango dizu errentagarritasunaren pusketa handiena.
Arduratzekoa da horrekin batera sare sozialetatik datorren zarata: kriptodirua, online broker-ak, askatasun finantzarioa eta abar. Liberalismoak lur aberatsa aurkitu du indibidualismoa eta kapitalismoa inoiz baino zuriago zabaltzeko.
Alternatibak xumeak dira eta gehienetan ez daude oso agerian. Aipatzekoak dira bailaran Ekiola –Leintz Bailaran– eta Berener –Bergaran– ekimenak: kolektiboak, jasangarritasuna jomugan eta kontsumorako ez ezik inbertsiorako ere baliagarriak, errentagarritasun argi batekin. Bi ekimenak bazkide berrien bila dabiltza; hortaz, aurreztea pentsatzen ari bazara, gainontzeko aukera guztiekin batera kontuan izan ditzakezun beste bi. Etor bitez halako gehiago aukera liberalei kontrapuntu egiteko.