Eusko Jaurlaritzako kide batek EGIF(FSE)ek jasandako bidegabekeriei buruz egindako baieztapen horrek lotsa eman digu. Besteren lotsa handia. Eta ez Txostenak isla dezakeenagatik, ez baitugu irakurri, nahiz eta Eugenio Ibarzabalek bere prentsa-artikuluaren atal batzuetan zentzuz disekzionatzen duela deritzogun (Ya está bien, Noticias de Gipuzkoa, 2022.02.14), baizik eta biktimak ekidistantziarekin hartzeko azpian darion ahaleginagatik.
Aurreratu gaitezen, ezer baino lehen, 70eko hamarkadaren amaieran hasi zen aldi demokratikoan zehar ETAk izandako jokabideekiko sinpatia-zantzu oro gezurtatzen, beti izan baikara kritikoak jarduera horiekin guztiekin. Baina horregatik ez dugu iparra galtzen. Ezin dugu iparra galdu kontuan izanda diktadura frankistaren aparatu judizial eta errepresibo osoaren jarraipen lotsagarrienekin markatutako egoera batek eragindakoa. Indar horiek zigorgabetasun osoarekin "lanean" jarraitzea Europako eskandalurik sonatuenetako bat da. Hor daude Intxaurrondoko eta Estatu osoko kuartel eta polizia-etxe askoko historiak, torturatuen eta hildakoen errekasto makurrak utziz.
Artolazabal anderea: zuk aipatzen duzun sentsibilitate demokratikoa eta gizarte-aniztasunarekiko errespetua ezin dute izan, edo, behintzat, asko gara horretaz zalantza egiten dugunok, edozein zantzu disidenteren errepresioan, eta errepresiorako, hezitako Estatuko indarrak. Diktadura frankistak gauzak (honetan eta beste batzuetan…) "lotuta eta oso ondo lotuta" utzi zituen (orain ez gara sartuko Trantsizioan indar politiko batzuek "lotura" horretan izan zituzten erantzukizunei buruzko gogoetak egiten…). Esan nahi duguna da txosten horrek asko harritzen gaituela, eta geure buruari galdetzen diogu benetako zein helburu duen, une honetan, Jusapol izeneko polizia-erakundearen saiakera eta baita ehunka guardia zibil Eusko Jaurlaritzaren "Polizia-gehiegikerien eta izaera politikoko indarkerien legea"-n bertan biktimatzat hartzeko saiakerarekin gurutzatzen denean.
Agian zuek gogaikarri zaudete frankismoaren biktimen alde eskoratuegiak agertzeagatik, altxamendu kolpistaren eta ondorengo diktadura eta trantsizioaren aurka borrokatu zirenak, batzuetan, biktimarioak ere izan zirela kontuan hartuta. Agian uste duzue munduko herrialde askotako diktaduraren eta Estatuen basakerien inguruan sortu diren "erantzun-indarkeria"-ren agerpenak, botere-aparatuetatik eta horien armada guztietatik sortzen diren indarkeriekin pareka daitezkeela.
Beharbada, palestinarrak ez ziren matxinatu behar, ez nikaraguarrak, ez kubatarrak, ez aljeriarrak… ezta Europa bera ere nazien aurka… Eta Eusko Jaurlaritzak ere ez zuen, presaka eta korrika, Eusko Gudaroste bat eratu behar, erantzuteko eta erailtzeko, gure Herria defendatuz Mola, Franco eta beraien armaden aurka 1936ean Nafarroatik izua eta terrorea zabaltzen hasi ziren matxinadaren aurka…
Erasotzaileen indarkeria kolpatuen erantzun-indarkeriarekin parekatu nahi duzuela dirudi. "Gurutzada" zeritzon garaileen Memoria (gaur egun Eusko Jaurlaritza sostengatzen duten bi alderdietako milaka militanteri hainbeste sufriarazi zieten garaileena) izugarri duindu zen diktadura garaian, baita demokrazia garaian ere, kale, fatxada, eliza, hilerri eta Erorien Haranetan… ia gaurdaino.
Utz itzazue oraindik konpondu gabeko errealitateen aurrean ekidistanteak izan nahi duten txostenak erantzun-indarkeriak eragindako botere-aparatuetako agenteez hitz egiten saiatuz (indarkeria horren biktimak direla ukatu gabe…), frankismoaren milaka eta milaka biktima oraindik hobi komunetan daudenean; eta baita milaka torturatu ere, hain zuzen, Gorputz errepresibo horiegatik. Biktima guzti hauei buruz, lotsati oraindik, beren egoeraren aitorpen batzuk egiten hasi zarete, baina gehiengoari muzin egiten zaie oraindik.
Gure Autonomia Erkidegoko Memoria Historikoaren Legea eztabaidatzeko eta onartzeko daukazue (atzerapen handiz, gainera…), eta lege horri erabateko lehentasuna eman beharko zeniokete. Alde batetik, frankismoaren aurka borrokatu ziren guztiak duintzeko; eta, bestetik, zigorgabetasun mota oro ezabatzeko exijituz, dagokion Justizia neurriak ezarriz. Indargabetuz, horrela, denboraldi frankista hura eta haren arduradun eta agenteen jarduerak eztitzeko azkenaldian azaleratzen ari diren ahalegin guztiak.
Egiak, Justiziak eta Erreparazioak ez dute ahalbidetzen ekidistantzia faltsurik, beraien eskakizuna gatazka larrien ondorioa baita. Berrogei urte baino gehiago dituen egungo sistema demokratiko honetan terrorismoaren biktimen aldeko lege sendoak eta irmoak baino ez dira egin; baita Memorialak eraiki ere, Gasteizkoa bezelakoa. Baina oraindik ez dago sendotasun eta irmotasun berdinarekin eraikitako terrorismo frankistaren biktimak babesten dituen legerik, eta Estatua eta erakundeak ez dira bizkortu zorigaiztoko 1936tik aurrera askatasunak eta demokrazia defendatu zituztenen aldeko Memorialak eraikitzen. ¿Ekidistantziak?
----------
Juan Mari Zulaika, Jose Luis Etxegarai eta Josu Ibargutxi
Goldatu elkartearen izenean
Bilbo
