Pako Aristi (Urrestila, 1963) idazlea da, eta Kazetaritza ikasketak egin zituen. Atzo, Donostian aurkeztu zuten haren azken lana, Iñaki bota daue, 1975ean Kanpanzarren Iñaki Etxabe hil zuteneko kasuaren inguruan. Liburu hori Oñatiko Gure Bazterrak Kultura Elkartearen ikerketa baten emaitza da, eta Aristik aurretik ere parte hartu zuen Irunberri, 1990: Arroilaren negarra lanean. Elkarrizketa honetan, liburuaren sorkuntza-prozesuaz, testigantza bilketaz, kontakizunaren egituraz eta memoria historikoaren transmisioaz hitz egin du.
Nola hasi zen Iñaki bota daue liburuaren sorkuntza-prozesua?
Aurretik, Irunberri, 1990: Arroilaren negarra argitaratu nuen, Gure Bazterrak Elkartearekin elkarlanean. Bertan ikasitakoaz baliatuz, Iñaki Etxaberen hilketa ikertzeko proposamena egin zidan elkarteak. Haien dokumentazioa eta lekukoen bilketarako gaitasuna funtsezkoa izan zen. Nire lana izan da informazio horri forma narratiboa ematea eta kapituluetan antolatzea, kazetaritza ikerketaren zehaztasuna nobelaren erritmoarekin uztartzeari helduz
Bi liburuek paralelismoak dituzte?
Bai; lehen liburuak harrera ona izan zuen eta kritika onak jaso zituen. Zerbait berritzailea zen, eta horregatik pentsatu genuen ildo horrek balio zuela beste lan batzuk egiteko. Formula moduko bat da: lehenengo, informazioa bilduta, forma narratiboa ematea; irakurleak senti dezala nobela bat irakurtzen ari dela, baina egia dela.
Formula hori memoria historikoari lekua emateko bide egokia da?
Gure premisa da gertatutakoa jaso eta kontatu egin behar dela. Bestela, Estatuaren bertsio ofiziala nagusitzen da, eta gehienetan gezurrezkoa da. Guk bertsio alternatiboa eskaintzen dugu, kontrastatua. Nik uste dut historiografia garaikidean kasu horiekiko hutsune handia dagoela; nolabait, hor huts egiten ari garela gizartean.
Iñaki bota daue liburuan, irakurleak berehala aurkitzen du hilketa baten kontakizunaz ari zarela; zergatik?
Gai nagusia Iñaki Etxaberen hilketa da, baina ez da kasu isolatua: aurreko ekintzak eta ondorioak lotzen ditu liburuak. Lau kasu nagusi kontatzen dira: Iñaki Etxaberen hilketa; Juan Zelaia Oñatiko enpresariaren aurkako saiakera; German Agirre taxilariaren hilketa; eta Juan Jose Etxaberen atentatua.
Hainbat istorioren kate bat jasotzen du?
Bai; Gernikan atxilotua izan zen Josefi Sagastizabal emakumearen testigantzak Etxabe nork hil zuen argitzeko pistak eman zituen. Funtsean, dedukzio bidez, susmo txikiak eta testuinguruaren azterketan nor izan daitekeen erakusten dute.
Gaur egun, halako kasuek beren lekua dute?
Asko dago egiteko. Denbora pasa ahala egia bilatzea zailagoa da, eta uste dut berandu gabiltzala. Historiaren transmisioa guk egin behar dugu, bestela beste batzuek egingo dute eta hori arriskutsua izan daiteke.
Idazle gisa, zer izan da zuretzat?
Pertsonaiak benetakoak dira, ez fikziozkoak; euren bizipenak eta emozioak gidari izan ditut. Hilabete asko eman ditut euren istorioan murgilduta, eta horrek asko aberastu nau.
Zer espero duzu irakurleak sentitzea?
Garai hartan sartu eta murgiltzea, injustiziaz jabetzea, hunkitzea. Irakurlea adimentsua da eta bere iritzia eraikitzeko tresnak emango dizkio.
Liburua Donostian aurkeztu ostean, egongo dira aurkezpenak Debagoienean?
Bai; urrian egingo ditugu: urriaren 14an, Arrasaten; eta 15ean Oñatin, hilketaren 50. urteurrenarekin bat eginez.